INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

Eksploatator portu 333103

• Eksploatator.
• Pracownik portu.
• Pracownik terminala.
• Specjalista do spraw eksploatacji portu.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 3331 Clearing and forwarding agents.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja H – Transport i gospodarka magazynowa.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz źródeł internetowych,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w październiku 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Stanisław Duziak – Zespół Szkół Morskich, Gdańsk.
• Magdalena Mrozkowiak – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Krzysztof Zieliński – Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, Warszawa.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Anna Będzińska – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Wojciech Gostomski – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Joanna Gralak-Merchel – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.

Recenzenci:

• Beata Targowska – Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, Kwidzyn.
• Grzegorz Nadolny – Zespół Szkół Żeglugi Śródlądowej, Nakło nad Notecią.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Izabela Szwoch – Politechnika Gdańska, Gdańsk.
• Anna Wawruch-Lis – Zespół Szkół Transportowo-Komunikacyjnych, Lublin.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2018 r.

Eksploatator portu zajmuje się organizowaniem pracy na terenie portów morskich ²⁵, rzecznych i lotniczych, a także w terminalach ³² znajdujących się na ich terenie. W obszarze kompetencji eksploatatora portów znajduje się prowadzenie prac związanych z przeładunkiem oraz magazynowaniem ²¹ towarów i ładunków ¹⁶, a także obsługą pasażerów. Głównym zadaniem eksploatatora portów jest także organizacja obsługi środków transportu bliskiego ³¹.

Opis pracy

Eksploatator portu zajmuje się:

• koordynowaniem prac w portach w zakresie przemieszczania ładunków na lub ze statków ²⁹ morskich i śródlądowych, wagonów, samochodów, statków powietrznych, a także na nabrzeże portowe ²² oraz w portach lotniczych,
• obsługą pasażerów w terminalach,
• obsługą i nadzorem nad pracą urządzeń terminalowych/portowych, takich jak: suwnice, żurawie stacjonarne i jezdniowe, urządzenia przenośnikowo-załadunkowe, urządzenia do pneumatycznego przeładunku towarów sypkich, wózki platformowo-akumulatorowe, wózki kontenerowe,
• sztauowaniem ³⁰ ładunków.

Sposoby wykonywania pracy

Do zakresu prac eksploatatora portu należy m.in:

• nadzorowanie portowych urządzeń przeładunkowych przy wykonywaniu prac przeładunkowych i składowych,
• organizowanie prac w porcie w zakresie przemieszczania ładunków na lub z jednostek transportu dalekiego (statków, wagonów, samochodów, barek),
• sprawdzanie urządzeń przeładunkowych przed podjęciem pracy i ich zabezpieczanie po zakończeniu pracy,
• organizowanie prac manipulacyjnych i pomocniczych na statkach morskich i śródlądowych, wagonach, samochodach oraz czyszczenie, uszczelnianie, lodowanie ¹⁵, schładzanie, a także przykrywanie i odkrywanie wagonów, egalizacja wagonów ⁷, mocowanie ładunków na wagonach, otwieranie i zamykanie ładowni statków, budowa prowizorycznych międzypokładów, mocowanie drobnicy na pokładzie i w ładowni, klarowanie osprzętu statkowego,
• organizowanie prac manipulacyjnych na rzecz przeładowywanych lub składowanych ładunków,
• zabezpieczanie ładunków przed ubytkami i uszkodzeniami,
• sprawdzanie stanu technicznego opakowań i zlecanie ewentualnych napraw,
• nadzorowanie ważenia ładunków oraz ich identyfikacji, sortowania, wiązania, etykietowania, znakowania, pakowania lub workowania,
• organizowanie prac przygotowawczo-zakończeniowych ²⁶ i innych na nabrzeżach, placach składowych i w magazynach ¹⁹,
• przygotowywanie dokumentacji dla wykonanych prac przeładunkowych,
• organizowanie prac z zakresu eksploatacji środków transportu i obsługi podróżnych,
• optymalizowanie rozmieszczenia załadunku w ładowniach statków i samolotów.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2 i 3.3. Kompetencje zawodowe.

Warunki pracy

Miejscem pracy eksploatatora portu mogą być:

• tereny portu morskiego i rzecznego,
• strefy portów lotniczych, samochodowych i kolejowych,
• terminale znajdujące się na terenie portu morskiego i rzecznego,
• pomieszczenia magazynowe,
• miejsca składowania towarów na powietrzu.

Praca może być wykonywana w:

• portowych terminalach przeładunkowych (morskich i lotniczych),
• centrach obsługi środków transportu ³ w portach,
• składach znajdujących się na terenie portu, oraz
• na otwartej przestrzeni portów lub terminali, w zróżnicowanych warunkach meteorologicznych.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Eksploatator portu w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• komputer, tablet (z dostępem do internetu),
• systemy automatycznej identyfikacji towarów EAN.UCC, GS1 ²,
• magazynowe systemy informatyczne,
• telefon,
• urządzenia biurowe,
• faks,
• wewnętrzną sieć informacyjną.

Eksploatator obsługuje również urządzenia ładunkowo-przeładunkowe, urządzenia transportu bliskiego, w tym:

• urządzenia ładujące oraz przenoszące,
• urządzenia zabezpieczające przesyłkę w transporcie ³⁵,
• suwnice,
• żurawie,
• urządzenia przenośnikowo-załadunkowe,
• urządzenia do pneumatycznego przeładunku zboża,
• wózki platformowo-akumulatorowe,
• wózki kontenerowe ³⁶.

Organizacja pracy

Praca eksploatatora portu może przebiegać w systemie jedno-, dwuzmianowym lub w ruchu ciągłym wraz z niedzielami i świętami. Eksploatator realizuje zadania samodzielnie, jednak ze względu na stałe kontakty z innymi ludźmi (dyspozytorami, magazynierami, klientami i innymi współpracownikami), wykonywana przez niego praca ma charakter zespołowy.

Praca eksploatatora wymaga bezpośrednich relacji z:

• klientami,
• osobami z innych komórek logistycznych wewnątrz przedsiębiorstwa,
• specjalistami z innych dziedzin transportu.

Osoba pracująca na tym stanowisku samodzielnie zarządza czasem pracy podległego personelu, jaki swoim. Godziny pracy nie są stałe i zależą od liczby i rodzaju powierzonych zadań.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Eksploatator portu, w związku z wykonywanymi zadaniami, może być narażony na choroby:

• układu kostno-szkieletowego – praca w różnych warunkach meteorologicznych przy obsłudze specjalistycznych urządzeń,
• układu nerwowego – choroby wywołane przez stres, w związku z presją czasu i ważnością podejmowanych decyzji,
• słuchu – przeładunki generujące wysoki hałas,
• układu oddechowego – przeładunki materiałów sypkich, drobnicy, generujące zapylenie powietrza,
• choroby/kontuzje – obsługiwanie urządzeń transportu bliskiego, a także praca w magazynach i ładowniach.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód eksploatator portu ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• sprawność układu mięśniowo-szkieletowego,
• wysoka ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność narządu słuchu,
• sprawność narządu wzroku;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• zręczność rąk i palców,
• koordynacja wzrokowo-ruchowa,
• widzenie stereoskopowe (widzenie głębni umożliwiające ocenę odległości),
• rozróżnianie barw,
• ostrość wzroku,
• ostrość słuchu;

w kategorii sprawności i zdolności

• zdolności analityczne,
• zdolności organizacyjne,
• logiczne myślenie,
• koncentracja,
• dobra pamięć,
• zdolność negocjacji,
• zdolność podejmowania szybkich decyzji,
• zdolność pracy pod presją czasu;

w kategorii cech osobowościowych

• wytrwałość,
• cierpliwość,
• dokładność,
• konsekwencja,
• odporność na stres,
• łatwość nawiązywania kontaktów,
• odpowiedzialność,
• kreatywność,
• otwartość na innowacje.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.4. Kompetencje społeczne; 3.5. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Eksploatator portu pracuje pod ciągłą presją czasu. Konieczność podejmowania odpowiedzialnych i szybkich decyzji stanowi duże obciążenie psychiczne. Praca w tym zawodzie wymaga również:

• wysokiej ogólnej sprawności fizycznej,
• dużej sprawności narządu słuchu,
• sprawności narządu wzroku oraz równowagi.

Przeciwwskazania do wykonywania zawodu eksploatator portów to:

• schorzenia układu nerwowego (epilepsja, nerwica, depresja),
• schorzenia układu krążenia,
• schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego, uniemożliwiające wykonywanie zadań zawodowych,
• niesprawność ruchowa,
• zaburzenia psychiczne (zwłaszcza nerwicowe),
• niepełnosprawność intelektualna (nawet w stopniu lekkim),
• wady wzroku i słuchu niepodlegające korekcji.

Praca przy komputerze, w pozycji siedzącej, może prowadzić do powstania dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego. W warunkach zimowych praca na powietrzu naraża na przewlekłe choroby układu oddechowego.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Obecnie (2018 r.) do podjęcia pracy w zawodzie eksploatator portu preferowane jest wykształcenie średnie na poziomie technikum lub branżowej szkoły II stopnia w zawodach z obszaru logistyczno-spedycyjnego: technik eksploatacji portów i terminali, technik logistyk, technik spedytor.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

Podjęcie pracy w zawodzie eksploatator portu ułatwiają:

• dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w pokrewnym zawodzie szkolnym technik eksploatacji portów i terminali lub świadectwa potwierdzające kwalifikacje w tym zawodzie: AU.33 Obsługa podróżnych w portach i terminalach, AU.34 Organizacja i prowadzenie prac związanych z przeładunkiem oraz magazynowaniem towarów i ładunków w portach i terminalach,
• dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w pokrewnym zawodzie szkolnym technik logistyk lub świadectwa potwierdzające kwalifikacje w tym zawodzie: AU.22 Obsługa magazynów, AU.32 Organizacja transportu,
• dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w pokrewnym zawodzie szkolnym technik spedytor lub świadectwo potwierdzające kwalifikację w tym zawodzie: AU.31 Organizacja transportu oraz obsługa klientów i kontrahentów.

Dodatkowymi atutami przy zatrudnieniu na stanowiskach pracy w zawodzie eksploatator portu są m.in.:

• suplementy Europass (w języku polskim i angielskim), wydawane na prośbę zainteresowanego przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne,
• zaświadczenie kwalifikacyjne do obsługi urządzeń transportu bliskiego wydane przez Urząd Dozoru Technicznego,
• zaświadczenie o przeszkoleniu kierowcy dotyczące międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych – umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR ¹),
• certyfikat z zakresu obsługi i konserwacji urządzeń transportu bliskiego – Międzynarodowy Komitet Badań Nieniszczących (ICNDT ⁸),
• certyfikat potwierdzający kwalifikacje zawodowe do obsługi przesyłek niebezpiecznych drogą powietrzną dotyczący wymogów transportu towarów niebezpiecznych w branży lotniczej (DGR ⁴),
• certyfikat potwierdzający znajomość języka obcego co najmniej na poziomie komunikatywnym.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Kandydat do pracy w zawodzie eksploatator portu zazwyczaj zaczyna pracę jako asystent eksploatatora. Może pracować także na podobnym stanowisku, np. asystenta dyspozytora lub pracownika działu logistyki.

Eksploatator portu może awansować na stanowisko starszego eksploatatora, mistrza, brygadzisty, a następnie na stanowisko szefa zmiany, team leadera oraz kierownika działu.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2018 r.) w zawodzie eksploatator portu nie ma możliwości potwierdzania kompetencji zawodowych w systemie edukacji formalnej i pozaformalnej.

Okręgowe Komisje Egzaminacyjne oferują możliwość potwierdzania kompetencji zawodowych przydatnych w zawodzie eksploatator portu, wchodzących w skład zawodów szkolnych (pokrewnych):

• technik eksploatacji portów i terminali, w zakresie kwalifikacji:
  • AU.33 Obsługa podróżnych w portach i terminalach,
  • AU.34 Organizacja i prowadzenie prac związanych z przeładunkiem oraz magazynowaniem towarów i ładunków w portach i terminalach;
• technik logistyk, w zakresie kwalifikacji:
  • AU.22 Obsługa magazynów,
  • AU.32 Organizacja transportu;
• technik spedytor, w zakresie kwalifikacji:
  • AU.31 Organizacja transportu oraz obsługa klientów i kontrahentów.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie eksploatator portu może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie eksploatator portu wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Obsługiwanie ładunków oraz środków transportu w porcie.
• Z2 Dobieranie opakowań jednostkowych i transportowych ²³ oraz prowadzenie gospodarki opakowaniami i kontenerami ¹⁴.
• Z3 Magazynowanie ładunków w portach.
• Z4 Sporządzanie dokumentów związanych z przeładunkiem i magazynowaniem towarów.
• Z5 Obsługiwanie w porcie środków transportu bliskiego.

Kompetencja zawodowa Kz1: Wykonywanie przeładunków oraz obsługiwanie ładunków i środków transportu w porcie obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz2: Magazynowanie ładunków i ich przeładunek obejmuje zestaw zadań zawodowych Z3, Z4, Z5, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie eksploatator portu powinien posiadać kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Podejmowania samodzielnych decyzji w trakcie wykonywania załadunku i wyładunku towarów.
• Ponoszenia odpowiedzialności za jakość i terminowość ekspediowania towarów z portu.
• Współdziałania z osobami kierującymi środkami transportu dostarczającymi towar do portu.
• Wykazywania się twórczą i aktywną postawą podczas obsługi ładunków nietypowych.
• Dokonywania bieżącej i okresowej oceny wyników pracy portu w zakresie swoich kompetencji.
• Śledzenia istotnych zmian w zarządzaniu eksploatacją portu, pozwalających na podnoszenie swoich umiejętności.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu eksploatator portu.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu eksploatator portu

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie eksploatator portu nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Eksploatator portu może podjąć pracę w:

• przedsiębiorstwach transportowo-spedycyjnych,
• firmach logistycznych,
• firmach produkcyjnych, zajmujących się również dystrybucją,
• portach lotniczych, terminalach samochodowych i kolejowych,
• portach morskich i rzecznych,
• agencjach obsługi portów rzecznych, morskich i lotniczych,
• terminalach intermodalnych ³³,
• centrach logistycznych/magazynowych,
• jednostkach służb mundurowych, np. w wojsku i straży pożarnej.

Obecnie (2018 r.) prognozuje się zwiększanie w najbliższych latach zapotrzebowania na pracowników w zawodzie eksploatator portu. Wynika to ze stałego wzrostu zapotrzebowania na usługi transportowe (zwiększona produkcja, import i eksport towarów).

Kształcenie

Obecnie (2018 r.) do podjęcia pracy w zawodzie eksploatator portu preferowane jest wykształcenie średnie na poziomie technikum lub branżowej szkoły II stopnia w zawodach z obszaru spedycyjno-logistycznego.

Kompetencje przydatne do wykonywania zawodu eksploatator portu można uzyskać, podejmując:

• kształcenie w technikum w pokrewnych zawodach szkolnych: technik eksploatacji portów i terminali, technik logistyk, technik spedytor,
• najpierw kształcenie w branżowej szkole I stopnia w zawodzie magazynier-logistyk, a następnie naukę w branżowej szkole II stopnia w pokrewnym zawodzie technik logistyk,
• szkolenie w ramach kwalifikacyjnego kursu zawodowego, w zakresie kwalifikacji:
  • AU.22 Obsługa magazynów,
  • AU.32 Organizacja transportu,
  • AU.31 Organizacja transportu oraz obsługa klientów i kontrahentów.

Kształcenie w zakresie kwalifikacyjnego kursu zawodowego (dla dorosłych) mogą prowadzić:

• publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe,
• niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych i prowadzące kształcenie zawodowe,
• publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,
• instytucje rynku pracy prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową,
• podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców.

Kwalifikacje wyodrębnione w zawodach pokrewnych technik eksploatacji portów i terminali, technik logistyk, technik spedytor, potwierdzają (również w trybie eksternistycznym) Okręgowe Komisje Egzaminacyjne.

Szkolenie

Szkolenia związane z pracą w zawodzie eksploatator portu realizowane są:

• wewnętrznie – szkolenia prowadzone są najczęściej przez pracowników z długim stażem, o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu,
• zewnętrznie – szkolenia prowadzone przez instytucje szkolące poza firmą lub na terenie firmy.

Eksploatator portu, podnosząc swoje kwalifikacje, powinien uczestniczyć w szkoleniach i kursach z zakresu przechowywania i transportu towarów niebezpiecznych, obsługi specjalistycznych programów komputerowych, prowadzenia bezpiecznego załadunku towarów oraz prawidłowego wypełniania dokumentów transportowych i celnych.

Obecnie (2018 r.) wynagrodzenie osób pracujących w zawodzie eksploatator portu wynosi najczęściej od 2420 zł do 3400 zł brutto miesięcznie w przeliczeniu na jeden etat.

Wysokość otrzymywanego wynagrodzenia uzależniona jest m.in. od:

• szczegółowego zakresu zadań,
• wielkości, profilu i kondycji finansowej przedsiębiorstwa,
• wykształcenia i stażu pracy,
• regionu zatrudnienia,
• koniunktury na rynku branżowym.

W zawodzie eksploatator portu możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych.

Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z niewielką dysfunkcją kończyn górnych (05-R), która nie wyklucza pracy przy komputerze, wymagane jest wówczas dostosowanie sprzętu komputerowego,
• z wadami i dysfunkcją wzroku (04-O), w przypadku możliwości skorygowania ich szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• z dysfunkcją narządu słuchu (03-L), pod warunkiem, że niepełnosprawność ta jest możliwa do skorygowania za pomocą aparatów słuchowych,
• innymi rodzajami niepełnosprawności wynikającymi z chorób układu krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego i innych, pod warunkiem, że praca nie wymaga znacznego wysiłku fizycznego lub jest zorganizowana w taki sposób, aby pracownik miał możliwość regularnego przyjmowania leków i dokonywania niezbędnych zabiegów pielęgnacyjno-medycznych (np. zastrzyków insulinowych).